کلیه‌ها: 5 عملکرد اصلیه کلیه

کلیه‌ها: ۵ عملکرد اصلیه کلیه

کلیه‌ها دو عضو لوبیایی شکل در بدن انسان هستند که در ناحیه کمر و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. این اعضا از نظر عملکردی برای حفظ تعادل شیمیایی بدن و دفع مواد زائد و سموم از خون بسیار حیاتی‌اند.

کلیه‌ها نقش‌های متعددی دارند که سلامت آن‌ها برای حفظ وضعیت بهینه بدن ضروری است.

ساختار و عملکرد کلیه

کلیه‌ها هرکدام حدود ۱۰ سانتیمتر طول دارند و از میلیون‌ها واحد عملکردی به نام نفرون تشکیل شده‌اند. نفرون‌ها واحدهای تصفیه‌ای هستند که از طریق فیلتراسیون، بازجذب و ترشح مواد، خون را پاک می‌کنند.

عملکرد اصلی کلیه‌ها شامل موارد زیر است:

۱. فیلتراسیون خون:

کلیه‌ها خون را از مواد زائد و آب اضافی تصفیه می‌کنند و این مواد را به صورت ادرار از بدن خارج می‌سازند.

۲. تنظیم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها:

کلیه‌ها سطح مایعات و مواد شیمیایی مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم را در بدن کنترل می‌کنند.

۳. تنظیم فشار خون:

از طریق تنظیم حجم مایعات و ترشح هورمون‌هایی مانند رنین، کلیه‌ها می‌توانند فشار خون را تنظیم کنند.

۴. تولید هورمون‌های حیاتی:

کلیه‌ها هورمون‌هایی مانند اریتروپویتین (که تولید گلبول‌های قرمز را تحریک می‌کند) و کلسیتریول (که برای متابولیسم کلسیم ضروری است) تولید می‌کنند.

۵. دفع مواد زائد:

علاوه بر مواد شیمیایی، کلیه‌ها می‌توانند داروها و سموم موجود در خون را از بدن دفع کنند.

کلیه ها در کدام قسمت بدن قرار دارند و چگونه کار می کنند؟

در بدن هر فرد دو کلیه وجود دارد. هر کدام تقریباً به اندازه یک مشت هستند و در دو طرف ستون فقرات در پایین ترین سطح قفسه سینه قرار دارد. هر کلیه نیز تا یک میلیون واحد عملکردی به نام نفرون دارد.

یک نفرون از یک واحد فیلتر رگ‌های خونی ریز به نام گلومرول که به یک توبول (لوله) وصل شده، تشکیل شده است.

هنگامی که خون وارد گلومرول شود، فیلتر شده و مایع باقیمانده در امتداد توبول قرار می گیرد. در توبول نیز مواد شیمیایی و آب با توجه به نیاز بدن از این مایع فیلتر شده به آن اضافه می‌شوند یا از آن خارج خواهند شد که محصول نهایی همان ادراری است که دفع می کنیم.

کلیه ها وظیفه خود در زمینه فیلتر کردن و بازگشت به جریان خون را حدود ۲۰۰ کوارتز مایع در هر ۲۴ ساعت انجام می دهند که برای حیات ما ضرروی است. حدود دو کوارتز به صورت ادرار از بدن خارج می شوند و حدود ۱۹۸ کوارتز بازمی گرد.

بنابراین ادراری را که دفع می کنیم از ۱ تا ۸ ساعت در مثانه ذخیره می شود.

بیماری‌های کلیه

کلیه‌مانند دیگر اعضای بدن ممکن است دچار مشکلات و بیماری‌هایی شوند که عملکرد طبیعی آن‌ها را مختل کند.

برخی از رایج‌ترین بیماری‌های کلیه عبارتند از:

۱. بیماری مزمن کلیه:

این بیماری که به تدریج پیشرفت می‌کند، زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ نمی‌توانند به طور مؤثر خون را تصفیه کنند. بیماری مزمن کلیه معمولاً به علت فشار خون بالا، دیابت یا التهاب‌های مزمن کلیه ایجاد می‌شود.

۲. سنگ کلیه:

این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که مواد معدنی در کلیه‌ها جمع شده و به صورت سنگ درآیند. سنگ‌های کلیه می‌توانند باعث درد شدید و انسداد مجاری ادراری شوند.

۳. نفروپاتی دیابتی:

افرادی که دیابت دارند ممکن است دچار آسیب به کلیه‌ها شوند. این آسیب می‌تواند به نارسایی کلیه منجر شود.

۴. عفونت‌های کلیه (نفریت):

این عفونت‌ها معمولاً ناشی از باکتری‌ها هستند و می‌توانند کلیه‌را تحت تأثیر قرار دهند. عفونت‌های کلیه در صورت عدم درمان مناسب می‌توانند به آسیب دائمی کلیه‌ منجر شوند.

۵. نارسایی حاد کلیه:

این حالت زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ به طور ناگهانی و سریع از کار می‌افتند. نارسایی حاد کلیه می‌تواند ناشی از عواملی مانند آسیب‌های شدید، عفونت‌ها، مسمومیت دارویی یا کمبود شدید مایعات باشد.

پیشگیری و مراقبت

برای حفظ سلامت کلیه‌، اقدامات پیشگیرانه‌ای می‌توان انجام داد

برخی از مهم‌ترین نکات برای پیشگیری از بیماری‌های کلیه عبارتند از:

۱. رژیم غذایی سالم:

مصرف غذاهای سالم و متنوع، از جمله میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، می‌تواند به سلامت کلیه‌کمک کند.

۲. حفظ وزن مناسب:

اضافه وزن می‌تواند فشار زیادی بر کلیه‌ وارد کند و خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی را افزایش دهد.

۳. ورزش منظم:

فعالیت بدنی منظم می‌تواند به تنظیم فشار خون و سطح قند خون کمک کند.

۴. کنترل فشار خون و دیابت:

افرادی که فشار خون بالا یا دیابت دارند باید این شرایط را تحت کنترل قرار دهند تا از آسیب به کلیه‌ها جلوگیری کنند.

۵. مصرف کافی آب:

نوشیدن مقدار کافی آب به کلیه‌ها کمک می‌کند تا مواد زائد را به راحتی از بدن دفع کنند.

نتیجه‌گیری

کلیه‌ها از ارگان‌های حیاتی بدن هستند که نقش‌های مختلفی در حفظ سلامت عمومی دارند. به همین دلیل، مراقبت از کلیه‌ها و پیشگیری از بیماری‌های کلیوی اهمیت زیادی دارد.

با توجه به افزایش شیوع بیماری‌های کلیوی، توجه به سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب و کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون می‌تواند به جلوگیری از مشکلات کلیوی کمک کند.