سرطان خون 3 روش تشخیص آن
سرطان خون ۳ روش تشخیص آن
سرطان خون، که به نام لوسمی نیز شناخته می‌شود، نوعی از سرطان است که بر سلول‌های خون‌ساز در مغز استخوان تاثیر می‌گذارد. این بیماری باعث تولید غیرطبیعی و بیش از حد سلول‌های سفید خون می‌شود که به راحتی می‌توانند از کنترل خارج شوند.
لوسمی می‌تواند از نظر شدت، نوع و درمان‌پذیری متفاوت باشد، اما در این مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف این بیماری، علل، انواع، علائم، تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت.
تعریف سرطان خون
سرطان خون یا لوسمی نوعی بیماری است که در آن سلول‌های سفید خون به طور غیرطبیعی شروع به تکثیر می‌کنند. این سلول‌ها که در ابتدا به عنوان دفاع بدن در برابر عفونت‌ها عمل می‌کنند، هنگامی که به طور غیرقابل کنترل رشد می‌کنند، می‌توانند مانع از عملکرد طبیعی خون شوند.
خون معمولاً از سه نوع سلول تشکیل می‌شود: گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها. در لوسمی، سلول‌های سفید خون (لوسمیا) غیرطبیعی و غیرقابل کنترل می‌شوند.
انواع سرطان خون
لوسمی به طور کلی به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود که به دو گروه عمده تقسیم‌بندی می‌شوند: لوسمی حاد و لوسمی مزمن. این تقسیم‌بندی بر اساس سرعت پیشرفت بیماری و نوع سلول‌هایی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، انجام می‌شود.
الف. لوسمی حاد:
این نوع لوسمی بسیار سریع پیشرفت می‌کند و معمولاً به سرعت نیاز به درمان فوری دارد. لوسمی حاد اغلب در افراد بزرگسال و کودکان مشاهده می‌شود و ممکن است زندگی فرد را در مدت زمانی کوتاه تهدید کند.
لوسمی حاد به دو نوع تقسیم می‌شود:
– لوسمی حاد میلوئیدی (AML): این نوع لوسمی عمدتاً در بزرگسالان رخ می‌دهد و شامل سلول‌های میلوئیدی است که مسئول تولید گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و برخی گلبول‌های سفید خون می‌باشند.
– لوسمی حاد لنفوبلاستی (ALL): این نوع بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود و به سلول‌های لنفوبلاستی، که مسئول تولید لنفوسیت‌های سفید خون هستند، آسیب می‌زند.
این نوع لوسمی به طور تدریجی پیشرفت می‌کند و معمولاً در بزرگسالان رخ می‌دهد.
لوسمی مزمن به دو نوع عمده تقسیم می‌شود:
– لوسمی مزمن میلوئیدی (CML): این نوع لوسمی معمولاً در بزرگسالان رخ می‌دهد و شامل سلول‌های میلوئیدی است که به طور غیرطبیعی تکثیر می‌شوند.
– لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL): این نوع معمولاً در بزرگسالان مسن‌تر مشاهده می‌شود و به سلول‌های لنفوسیتی آسیب می‌زند.
علل و عوامل خطر
علت دقیق بروز لوسمی هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تعدادی از عوامل خطر وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
برخی از این عوامل شامل:
– سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده‌شان سابقه لوسمی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
– عوامل محیطی: تماس با مواد شیمیایی خاص، مانند بنزن، که در صنایع مختلف استفاده می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به لوسمی را افزایش دهد.
– رادیوتراپی: افرادی که در معرض دوزهای بالای اشعه قرار گرفته‌اند، مانند درمان‌های رادیوتراپی برای سرطان‌های دیگر، بیشتر در معرض ابتلا به لوسمی هستند.
– اختلالات ژنتیکی: برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون و برخی بیماری‌های ارثی دیگر می‌توانند خطر ابتلا به لوسمی را افزایش دهند.
– سیگار کشیدن: مصرف دخانیات به ویژه در ترکیب با سایر عوامل می‌تواند خطر ابتلا به لوسمی را افزایش دهد.
علائم سرطان خون
علائم لوسمی معمولاً به دلیل کاهش تعداد سلول‌های خون طبیعی و رشد غیرطبیعی سلول‌های سفید خون ایجاد می‌شود. این علائم ممکن است به تدریج شروع شوند یا به صورت ناگهانی ظاهر شوند.
برخی از علائم رایج عبارتند از:
– خستگی و ضعف: این علامت به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون که مسئول انتقال اکسیژن به بدن هستند، ایجاد می‌شود.
– تب و تعریق شبانه: به دلیل عفونت‌ها و التهاب‌های ناشی از تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها، تب و تعریق شبانه رایج هستند.
– درد استخوان و مفاصل: ممکن است به دلیل تجمع سلول‌های غیرطبیعی در استخوان‌ها، دردهایی در ناحیه استخوان و مفاصل احساس شود.
– کبودی و خونریزی آسان: کاهش تعداد پلاکت‌ها می‌تواند باعث خونریزی آسان و کبودی در بدن شود.
– لنفادنوپاتی: بزرگ شدن غدد لنفاوی به دلیل فعالیت غیرطبیعی سلول‌های سفید خون.
– کاهش وزن غیرقابل توجیه و کاهش اشتها.
تشخیص سرطان خون
تشخیص لوسمی معمولاً از طریق آزمایش خون و بررسی علائم بالینی صورت می‌گیرد. پزشکان ممکن است آزمایش‌های مختلفی انجام دهند تا نوع و شدت بیماری را مشخص کنند.
برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
– آزمایش خون: این آزمایش می‌تواند تعداد گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را اندازه‌گیری کرده و نشان دهد که آیا تعداد سلول‌های سفید خون به طور غیرطبیعی افزایش یافته است یا خیر.
– آزمون مغز استخوان: در این آزمون، نمونه‌ای از مغز استخوان گرفته می‌شود تا وجود سلول‌های غیرطبیعی بررسی شود.
– آزمایش‌های ژنتیکی: برای شناسایی جهش‌های خاص ژنتیکی که ممکن است به پیشرفت لوسمی کمک کنند.
درمان سرطان خون
درمان لوسمی بستگی به نوع آن، مرحله بیماری، سن بیمار و سایر عوامل شخصی دارد. درمان‌های رایج برای لوسمی شامل موارد زیر هستند:
شیمی‌درمانی یکی از درمان‌های اصلی برای لوسمی است که در آن از داروهای خاصی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی ممکن است به صورت داخل وریدی یا خوراکی انجام شود.
ب. پیوند مغز استخوان (پیوند سلول‌های بنیادی)
پیوند مغز استخوان معمولاً برای درمان لوسمی حاد یا در مواردی که بیماری به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، مغز استخوان بیمار با مغز استخوان سالم از یک اهداکننده جایگزین می‌شود.
در درمان هدفمند از داروهایی استفاده می‌شود که به طور خاص به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند و از تکثیر آنها جلوگیری می‌کنند.
د. ایمونوتراپی
ایمونوتراپی به کارگیری سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و نابود کردن سلول‌های سرطانی است. این روش هنوز در مراحل تحقیقاتی قرار دارد اما نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است.
پیشگیری و مراقبت‌های پس از درمان
هیچ روش قطعی برای پیشگیری از لوسمی وجود ندارد، اما حفظ سبک زندگی سالم و اجتناب از عوامل محیطی خطرناک می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند. پس از درمان، پیگیری‌های منظم برای نظارت بر وضعیت سلامت بیمار و جلوگیری از عود بیماری ضروری است.
نتیجه‌گیری
سرطان خون یا لوسمی یک بیماری پیچیده و تهدیدکننده زندگی است که نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد. با وجود پیشرفت‌های علمی در زمینه درمان این بیماری، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند شانس بهبود و بقا را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
درک بهتر علائم، عوامل خطر و گزینه‌های درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا در مواجهه با این بیماری به درستی اقدام کنند.
