طرحواره چیه؟ 4 راهکار موثر برای رهایی

طرحواره چیه؟ ۴ راهکار موثر برای رهایی

 

تا حالا شده با خودت بگی: «چرا همیشه من جذب آدمای اشتباهی می‌شم؟» یا «چرا با اینکه موفقم، بازم حس می‌کنم کافی نیستم؟» خب، شاید پای یه چیزی به اسم طرحواره وسطه!

طرحواره یعنی چی؟ یه جور تله ذهنیه؟

 

بذار ساده بگیم: آدمای اشتباهی همون باورای ریشه‌داریه که از بچگی تو ذهنمون شکل گرفته. مثل یه عینک که باهاش دنیا رو می‌بینیم. اگه اون عینک خاکی یا شکسته باشه، هر چی نگاه کنی همونطوری می‌بینی. حالا بعضی طرحواره‌ها، مثل تله هستن. یعنی بی‌اختیار می‌فتی توشون و یه‌جور رفتار می‌کنی که به ضررت تموم می‌شه.

 

چجوری بفهمم من تله ذهنی دارم یا نه؟

 

اگه زیاد خودتو سرزنش می‌کنی، یا احساس بی‌ارزشی داری، یا همیشه دنبال تأیید دیگرانی، یه جای کار آدمای اشتباهی. یه سری از این تله‌های ذهنی معروف‌ان و کلی آدم درگیرشن.

مثال واقعی:

 

مثلاً “ندا” همیشه فکر می‌کنه دیگران می‌خوان ترکش کنن. حتی اگه کسی آدمای اشتباهیدوسش داشته باشه، بازم نگران رفتنشه. این یعنی ندا یه طرحواره رهاشدگی داره.

انواع تله های ذهنی با یه جدول ساده

 

| اسم طرحواره | توضیح ساده | اثر روی زندگی |
| ———– | —————————————— | ———————— |
| رهاشدگی | فکر می‌کنی همه ترکت می‌کنن | اضطراب، چسبندگی در روابط |
| بی‌ارزشی | احساس می‌کنی به اندازه کافی خوب نیستی | اعتماد به‌نفس پایین |
| وابستگی | حس می‌کنی تنهایی از پس کاری برنمیای | وابستگی به دیگران |
| منفی‌گرایی | همیشه بدترین اتفاق ممکن رو پیش‌بینی می‌کنی | نگرانی همیشگی |
| آدمای اشتباهی | دنبال رضایت دیگرانی نه خودت | خستگی ذهنی، بی‌هویت شدن |

 

چرا تله ذهنی این‌قدر تأثیرگذاره؟

 

چون ناخودآگاه تو تصمیم‌گیری‌هامون نقش داره. مثلا اگه طرحواره بی‌ارزشی داشته باشی، حتی وقتی موفقی، بازم حس می‌کنی کافی نیستی. و بدترش اینه که ممکنه هی الکی خودتو وارد رابطه‌هایی کنی که اون حس بی‌ارزشی رو تقویت می‌کنن.

 

میشه تله ذهنی رو از بین برد؟

 

آره ولی یه‌شبه نه. شناختش اولین قدمه. بعد باید کم‌کم رفت سراغ تغییر باورها، شاید با کمک یه روان‌درمانگر. راهش هست، فقط باید حوصله داشته باشی.

نمونه دیگه:

“مهدی” همیشه از تصمیم‌گیری فرار می‌کرد. آخرش فهمید یه طرحواره وابستگی داره چون از بچگی همیشه بقیه براش تصمیم می‌گرفتن. حالا داره یاد می‌گیره رو پای خودش وایسه.

 

چیکار کنیم گیر این تله‌های ذهنی نیفتیم؟

 

* اول از همه، بشناسشون. یه عالمه تست رایگان آنلاین هست.
* وقتی یه رفتار تکراری منفی دیدی، یه مکث کن. بپرس “الان چرا این‌کارو کردم؟”
* با یکی صحبت کن که وارد باشه. مشاور یا روانشناس.
* روان‌درمانگر. ورزش، خواب خوب، تغذیه سالم — همه کمک می‌کنن مغز بهتر فکر کنه.

حرف آخر، ساده و صمیمی:

 

تله ذهنی همون تله‌های پنهانی ذهن ما هستن که خیلی وقتا نمی‌بینیم‌شون ولی اونا دارن ما رو کنترل می‌کنن. اگه بخوای با روان‌درمانگر باشی، بهتره بشناسی‌شون و کم‌کم رها بشی. این مقاله هم برای همین بود: یه قدم کوچیک برای فهم بهتر خودت ❤️